Dynamiekaanwijzingen in de muziek
van de componist zelf
geven ons ideeën over het muzikale verhaal
dat de componist hoopt dat wij
doorvertellen

Als ik me probeer te verplaatsen in
een componist die heeft ingeschat
hoe iemand anders ooit
maanden of jaren of decennia later
zijn of haar aanwijzingen zou interpreteren
dan vermoed ik dat
de mens van toen
grotendeels vergelijkbaar is met
de mens van nu

Het dagelijks leven speelde ook toen
de grootste rol in iemands leven
het muzikale verhaal vermoedelijk
ook vertaalbaar naar dit dagelijks leven
om voor balans te zorgen
in wat verder wellicht heftig zou kunnen zijn

Dagelijkse emoties
positief en neutraal en negatief
fijn en neutraal en onprettig
niet te heftig (f)
of intiem (p)

Op een gegeven moment
(ergens in de muziekgeschiedenis)
verschijnt de Mezzo Forte
en deze staat volgens mij voor
dit gewone leven vol
emoties, karakters, gevoelens
vertaalbaar naar normaal en dagelijks
ooit toen en nu nu
een rustpunt
in wat nog meer de moeite van het
muzikale vertellen waard is gebleken

Tijdens het oefenen
ofwel studeren
lukt iets soms opeens zomaar
ging iets opeens goed
een best wel verrassing
ietwat onverwacht
maar welkom

Heel fijn
zo’n per ongeluk gelukkige neurale verbinding
die even in staat blijkt
ons lichaam aan te sturen
elektrische breinsignalen
waardoor we kortstondig
iets kunnen
hoera!

Het grappige is dat
studenten en leerlingen
zo’n moment vaak niet verwelkomen
maar er bijna van schrikken
en vervolgens snel doorgaan
naar de volgende passage

Want wat nou als
ze het nog een keer proberen
en het dan
– niet opeens maar volgens verwachting –
toch niet gaat lukken
en dat inderdaad zou blijken dat
deze gelukte poging
slechts een per ongelukje was?

Wat gun ik ze
dat ze deze per ongelukjes
wel gaan verwelkomen
en zien als logisch gevolg van
hun verkenningstocht
en dat ze durven
om deze per ongelukjes op hun beurt weer
te onderzoeken
en te verkennen:
wat was het verschil tussen dit per ongelukje
en die vorige nog-niet-gelukte?

Achter de feiten
(of de fouten)
aanlopen
is een terugkerend thema
in lessen die gaan over oefenen ofwel studeren

Een leerling speelt
er gebeurt iets ongewenst en
dit feit
(ofwel fout)
wordt ‘gerepareerd’
waarna wordt doorgespeeld
tot het volgende feit
(ofwel fout)
en alle daaropvolgende feiten
(ofwel fouten)
een warrige aaneenschakeling van
feiten
en fouten
en reparaties

Meestal is dit het gevolg
van een niet-gemaakte keuze:
ga ik doorspelen?
of
ga ik ergens aan werken?

Bij doorspelen
hoort het juist niet reageren op
langskomende feiten
ofwel fouten
wel registreren
maar noch achteraanlopen
noch repareren

Bij ergens aan werken
gaat het óók niet om het repareren van
feiten
ofwel fouten
maar om het omarmen
uitzoeken en uitproberen
van wat iemand nog niet kan
maar straks structureel wel

Wat is er heerlijker dan
te bewegen
in wat we zojuist ontdekt hebben
een mooie melodie
een mooi akkoord
een mooie toon

Als zwemmen in bekend
of minder bekend water
genieten en ervaren
ons laten wiegen door
wat ons al kan dragen

Ook in onze lessen
kunnen wij die momenten creëren
dat genieten
dat zijn
dat zich laten dragen
door wat net ontdekt is
in wat net geleerd is

In plaats van DIRECT DOOR!!!
door naar de volgende opdracht!
door naar de volgende taak!
door naar de volgende instructie!
door naar de volgende stap!

Nee, liever meer vertrouwd raken
genieten en zwemmen
in wat net klonk
in wat net lukte

Het geven van feedback
vind ik een van de lastigste
aspecten van het lesgeven

Positief of negatief
op het leerproces
op het resultaat
liever niet op de persoon
en van dat zo

Ik deed mijn best
maar sloeg voor mijn gevoel
toch regelmatig de plank mis

Onderzoeker John Hattie
haalde uit interviews met leerlingen
dat ze feedback wel best vinden
positief of negatief
op het leerproces
op het resultaat
liever niet op de persoon

Maar veel te vaak misten ze
een moment eerder
voorafgaand aan
namelijk een teken
bewijs van het feit
dat de docent had opgemerkt
hoeveel moeite ze hadden genomen
hoeveel moeite het had gekost
hun inspanning
of juist gebrek aan

Dit moment
bleek de voedingsbodem
voor hoe de feedback zou gaan vallen
dit moment dus
een cruciaal aspect
van het geven van feedback

Opeens viel bij mij het kwartje
het gaat om erkenning
ik noem het voor mijzelf:

Ik zie je

Na de mantra voor een staande houding
was er de uitdaging om
een zittende versie te bedenken
die sluit als een bus
die past als een warme jas
en staat als een boom

Met dank aan anderen
die meemijmerden
hier de zittende mantra

Mijn stoel heeft zes poten
Mijn voeten staan op de grond
Mijn dijbenen en billen zinken in de zitting van de stoel
Mijn ruggengraat is lang
Mijn buikspieren zijn zacht
Mijn armen zijn zwaar
Mijn ogen kijken naar de wereld om mij heen
Mijn kaak is met vakantie

Ik wens iedereen een mijmervol
en liefdevol 2021 toe…

Iedere beginnende leerling
voelt als een onbeschreven blad
een witte bladzijde
mag alles nog leren
een wereld voor zich
onschuldig en blanco
puur
een nieuw begin
een weg te gaan
mag alles nog leren

Wanneer komt dan die omslag
dat moment dat onze kijk op
mag alles nog leren
verandert in
doet dingen niet goed?

Wanneer verandert ons perspectief
van onbeschreven pagina
mag alles nog leren
in het idee
dat onze leerling
fouten maakt?

Wanneer sluipt bij ons het idee binnen
dat leerlingen wellicht
een plafond hebben
beperkingen
attitudes?

Wanneer voelen wij
dat onze eigen zin
verwachtingen
toekomstdromen
veranderen in
lichte teleurstelling?

Musicerende kinderen
floreren dankzij
hun directe omgeving

Ouders spelen
een niet te onderschatten rol
bij het enthousiasmeren
en het vuurtje
brandende houden
zij bepalen – bewust of onbewust –
welke rol muziek
zal spelen in het leven van hun kroost

Vanaf de puberteit
verandert alles

Ouders
mogen meer op afstand:
van alles ondersteunend
naar financieel
en mentaal ondersteunend
belangstellend
niet zo maar loslaten maar
beetje bij beetje
de verantwoordelijkheid
bij de puber neerleggen

Kinderen mogen
moeten
hun eigen zelf gaan vinden
ontwikkelen
koesteren
hun eigen muzikale zelf

In ons lesgeven
willen we leerlingen verder brengen
volgende stappen aanreiken
treetjes hoger laten klimmen

Niets mis mee maar
laten we onze leerlingen voldoende
terugkijken vol verwondering
bewondering
voor waar hij hiervoor was?

Toen ik leerling was
smachtte ik naar een teken
– het hoefde niet eens een compliment te zijn –
dat ik goed bezig was
dat ik op de juiste weg zat

Want soms eigenlijk best vaak
kreeg ik het gevoel
dat ik vooral veel fout deed
dat mijn docenten mij
lieten zienmerkenhorenvoelenweten
wat ik allemaal nog niet kon

Wij docenten
zien wel eens over het hoofd
nemen als vanzelfsprekend
de stappen die onze leerlingen
de afgelopen periode
wél hebben afgelegd
hoe ze zijn gegroeid
hoeveel ze zijn vooruit gegaan
ten opzichte van vorige week
ten opzichte van een jaar geleden

Lesgeven gaat dus ook
over samen reflecteren op het leerproces
waarin onze leerling is
hem laten zien en ervaren
dat hij leert
dat hij groeit
dat hij op zichzelf kan en mag
vertrouwen