Waar komt
bij onze leerlingen
toch
die universele gewoonte
vandaan om bij
iedere – kleine of grotere – vergissing
‘sorry’ te zeggen?

Oeps, sorry
Oh nee, sorry
Oh foutje, sorry
Oh bah, sorry
Sorry
Sorry dat ik zo vaak sorry zeg…
Sorry…

Wij hoeven niets te doen,
de leerling
pijnigt zichzelf
doorlopend
met venijnige steekjes
vol kritiek…

Jammer,
want in een leerproces
hoeven wij
– leerling en docent –
niet negatief te zijn:
de leerling kan iets nog niet.

Door sorry te zeggen
straft de leerling
zijn gebrek aan
neurale connectiviteit af
in plaats van zichzelf
meer geduld en tijd
te gunnen.

Daarom is
sorry
in mijn lessen ‘verboden’
12 x sorry = zelfgebakken appeltaart.

Een succesvolle
strategie:
die appeltaart
laat jammergenoeg
nog steeds
op zich wachten…

Telly speelt tuba
en geniet
van zijn lage partij.

Violist Itzhak Perlman
wil graag meedoen.

‘Vind u het goed
om me te begeleiden?’
Ja, dat wil Perlman wel.

‘Meneer Perlman,
u speelt de hoge partij,
ik speel de lage partij.
Meneer Perlman,
ik moet u wel waarschuwen,
de lage partij
is wel de leukste…’

Prachtig.
Opdat iedere musicus
zich laat inspireren
door z’n eigen
meest mooie
meest leuke
en zo belangrijke
rol…

In de examentijd
veranderen wij,
muzische docenten,
van inspiratoren
in meetlatten.

Een verbazingwekkende
transformatie.

We leggen
het spel van
onze leerlingen
en studenten
naast criteria
en ijkpunten.

En al die meetlatten
en normen
en waarden
en cijfers
en beoordelingen
creëren de illusie
dat persoonlijke
ontwikkeling
werkelijk waar
meetbaar is.

Terwijl we
allemaal
onze levenspaden
niet altijd dankzij
maar ook desondanks
meetmomenten
hebben
doorlopen
en doorstaan.

Meten is weten
maar
in de toekomst kijken
kunnen we
geen van allen…

Geduld is een schone zaak
bijvoorbeeld
als we praten over
leerprocessen.

Een eenvoudige
motorisch vaardigheid
kan in het brein
wel voor 3 of meer
maanden
neurale arbeid
zorgen.

Laat staan
de tijd
die het kost
om meerdere
geautomatiseerde vaardigheden
te kunnen combineren,
ofwel: multi-tasken.

Vandaar
dat ik
best wel geduldig ben.

Maar misschien
is dat ook
wel
een valkuil.

Dat ik,
als een leerling
nog steeds
nog steeds
nog steeds
iets niet doet
of iets niet kan
denk
dat hij (of zij)
dan
blijkbaar
een langzame
leerling zou zijn.

Langzamer
dan
gemiddeld.

Tja.
Terwijl soms ook gewoon
blijkt
dat een leerling
minder braaf
en / of gefocust studeert
dan ik zou denken.

Na al die jaren
zijn die
alarmbellen
bij mij
nog steeds niet geautomatiseerd…

Zijn er woorden
waarmee we
onszelf
richting
kunnen geven
ons staan
en zijn
sturen?

Sinds een kwart eeuw
lesgeven
blijk ik,
met inspiratie
van anderen,
de volgende mantra
aan mijn leerlingen
te geven:

Voeten staan op de aarde
Benen dragen de romp
Ruggengraat maakt lengte
De ogen kijken horizontaal
Heupgebied is vrij
Grote buikspieren zijn zacht
Armen bungelen

Opeens
zijn we
van top tot teen
flexibel
en sterk.

Recentelijk
bleek in mijn lessen
dat sommige leerlingen
het proces
van het instuderen van repertoire
lastig vonden.

Niet het instuderen an sich
– ze hebben een soortement
van stappenplan –
maar het feit dat
de muziek
in de tussentijd
niet klaar was.

Daarom vonden ze
hun eigen spel
slecht
of
lelijk.

En waren bang dat ik
als meeluisteraar
hun spel ook
slecht
of
lelijk
zou vinden.

Ik kan oprecht zeggen
dat ik daar nog
nooit
over had
nagedacht.

Voelt een schilder
zich slecht over
de grondverffase?

Heeft een banketbakker
een slecht gevoel
over de metamorfose
van ei en meel
tot appeltaart?

Hoe ervaren wij
een proces
op weg naar
het eindresultaat?

Het was weer een leerzame week…

Foto: Erik Busstra

Vaak weten we al na een paar maten,
nee, al na de eerste noot,
nee, al voor de leerling überhaupt is begonnen,
wat de uitkomst gaat zijn
van het spel van een leerling.

We kunnen
op grond van onze ervaring
voorspellen
wat het resultaat gaat worden
van een week oefenen
op de huiswerkopdracht
van daarvoor.

‘Ja, stop maar…’
zeggen we,
omdat we graag efficiënt
willen werken
en goed les willen geven.

Ik ook.

Tot een moedige leerling
mij er op wees
hoe frustrerend
dat voor hem was.
Natuurlijk wist hij ook wel
dat zijn spel nog niet in orde was.
Hij wist ook wel
wat er beter kon.

Maar hij had geen behoefte
aan instructies,
maar aan de mogelijkheid om
zich tijdens het spelen
te mogen herpakken.

Herkansen
Verbeteren
Het beetje bij beetje
beter doen
Er inkomen
Zelf op zoek mogen gaan
naar een verandering.

Efficiënt lesgeven
betekent
niet altijd
nuttige instructies geven,
maar regelmatig de leerling
de kans geven
om zich te herpakken.

Ook als wij
op grond van onze ervaring
kunnen voorspellen
dat dat wellicht vermoedelijk
nog niet gaat lukken…